بررسی پروتئین یوترفین در بافت عضله 15 بیمار مشکوک به دیستروفینوپاتی خفیف(دیستروفی عضلانی بکر)به روش ایمینوهیستوشیمی

با وجود فراوانی معلولیتها به ویژه معلولیتهای جسمی-حرکتی و در صدر آنها دیستروفی های دوشن و بکر و با وجود پیشرفتهای چشمگیر در جهت کشف منشا مولکولی و ژن مسئول این بیماریها ونیز trial های وسیعی که بر روی حیوانات آزمایشگاهی و حتی انسان به روشهای گوناگون در اقصی نقاط جهان درحال انجام است در کشور ما هنوز قدم اول یعنی تشخیص قطعی بیماریها دچار مشکل است . بدیهی است چنانچه تشخیص این بیماریها مسجل نباشد درمان، حتی اگر شناخته شود ، برای هیچ یک از بیماران سودمند نخواهد بود. تشخیص دیستروفی های عضلانی در درجه اول باشرح حال ، معاینه بالینی و ترسیم شجره خانوادگی آنها و در درجات بعدی مبنی بر تائید پارا کلنیک است. اندازه گیری حداقل یک آنزیم عضلانی (ck)کراتین کیناز و الکترومیوگرافی( emg) برای حدس یک دیستروفی عضلانی لازم است. در مرحله بعد نیاز به انجام بیوپسی عضلانی است که با اینکه در ایران سابقه نسبتا طولانی دارد ، ولی انجام تکنیک صحیح بیوپسی در درجه اول و در درجه دوم رنگ آمیزیهای اختصاصی عضله با اعمال تکنیک ایمینوهیستوشیمی (immunohistochemistry) که از روشهای ضروری برای تشخیص هستند تا سال 1384 در کشور انجام نمی شدند. از آنجا که در اینگونه بیماریها نقص در ژن مسئول تولید یک نوع پروتئین وجود دارد پروتئین محصول ژن باید کم ساخته شود یا اساسا ساخته نشود . لذا جستجوی بافت عضله بیماران میتواند راهگشای مهمی برای تشخیص قطعی بسیاری از بیماریهای فوق باشد. تلاش در جهت راه اندازی رنگ آمیزی های ایمینوهیستوشیمی یا رنگ آمیزی با واسطه آنتی بادی بروی برشهای نازک بافت عضلانی در مرکز تحقیقات ژنتیک از سال1381 شروع شد و در نیمه دوم سال1384 به نتیجه رسید . از آنجا که شایعترین بیماریهای گروه دیستروفی عضلانی دیستروفینوپاتی ها هستند اقدام اول راه اندازی رنگ آمیزی دیستروفین بود که شایعترین نقص پروتئینی جدار سلولهای عضلانی را در بین پروتئین های تشکیل دهنده جدار این سلولها تشکیل می دهد. در گروه دیستروفینوپاتی ها نقص ژنتیکی که منجر به ساخته شدن پروتئین دیستروفین میشود روی باند 21 بازوی کوتاه کروموزومx (xp21) باعث بیماری دیستروفی عضلانی دوشن (dmd) می گردد و این نقص ژنتیکی ممکن است منجر به کمبود دیستروفین یا نقص ساختار این پروتئین شود که باعث بیماری خفیف تری به نام دیستروفی عضلانی بکر(bmd) میشود . حذف ها یا مضاعف شدگی های dna در محل(xp21)توسط بسیاری از مراکز تحقیقاتی دولتی و خصوصی در ایران شناخته می شود ولی متاسفانه به علت بزرگی این ژن تمام بیماران مبتلا حذف مذبور را نشان نمی دهند و تنها در65% آنها این حذف ها قابل شناسایی است. لذا بدون انجام ایمینوهیستوشیمی (ihc)جستجو جهت حذف xp21 نا کامل بوده و همچنان 30% بیماران مشکوک بهdmd بدون تشخیص قطعی رها می شوند. لذا با توجه به فراوان بودن دیستروفینوپاتی ها کار با آنتی بادی وجستجو برای پروتئین غشاء سلولهای عضلانی بیمارانی که از نظر بالینی مشکوک به دیستروفینوپاتی بودند ولی در جستجوهای ژنتیکی حذف ژنی را نشان نداده اند آغاز شد و در مورد بیمارانdmd به دلیل بالا بودن حساسیت و ویژگی روش در این گونه بیماران تشخیص قطعی انجام گرفت. اما در مورد بیماران مشکوک به bmd چنانچه حذف ژنی را نشان ندهند با انجام تکنیکهای رنگ آمیزی بافتی تشخیص قطعی امکانپذیر نیست و با روشهای رنگ آمیزی ایمینوهیستوشیمی برای دیستروفین تنها می توان به وجود بیماری bmd مشکوک شد? چون ضعیف رنگ شدن بافتی و یا شواهد رنگ آمیزی on/off قطعیت تشخیصی نداشته وبرای bmd پاتوگنومونیک نمی باشد . در اینگونه موارد در اغلب مراکز معتبر دنیا با روش آنالیز وسترن بلات پروتئین دیستروفین را مورد بررسی دقیق قرار میدهند که روش گران قیمتی است و بهره جویی از آن به علت دشواری و هزینه بالا در تمامی مراکز امکانپذیر نمی باشد. در چند سال اخیر پروتئینی به نام یوترفین (utrophin) در بافت عضله مورد توجه قرار گرفته است که ژن کد کننده آن روی باند 24 بازوی بلند کروموزم 6 (6q24) قرار گرفته است و هومولوگ پروتئین دیستروفین بوده وبه نام drp (dystrophin-related protein) یا پروتئین وابسته به دیستروفین شناخته میشود.در بافت عضله نرمال،یوتروفین محدود به جانکشن عصب و عضله (neuromuscular junction) و محل اتصال عضله ای – وتری (myotendinus)می شود? در حالی که در عضله دچار کمبود یا نبود دیستروفین بیان یوتروفین بیشتر شده (upregulation) و مارکه شدن در اطراف یا محیط بیشتر فیبرهای عضله دیده می شود. دراین مطالعه ابتدا با انتخاب بیمارانی که با توجه به علائم بالینی وپاراکلینیکی مشکوک به دیستروفینوپاتی خفیف یا bmd بودند بیوپسی عضلانی انجام شد که از نظر وجود یا عدم وجود پروتئین یوتروفین بررسی شدند که نتایج حاصله با سنجش همین پروتئین به روش وسترن بلات قابل مقایسه خواهد بود . بعلاوه در این طرح بر آن برآمدیم که: 1-رنگ پذیری یوتروفین در عضله مبتلایان به bmd را در کنار کنترل های مثبت (بیماران dmd) و منفی (افراد نرمال) بررسی کنیم. 2-بیماران bmd را به طور قطعی شناسایی کنیم که با این تشخیص و استفاده از تشخیص قبل از تولد? معلولیت ناشی از دیستروفینو پاتیها کاهش یابد. 3-باتوجه به ارزش تشخیصی آنتی بادی یوتروفین درغشاء سلولهای عضلانی بتوانیم در مواردی این روش را جایگزین روش وسترن بلات? که هزینه بر و وقتگیر است? نموده ویا در پانل تشخیص دیستروفینوپاتی ها وارد کنیم.